Çene Eklemi (Temporomandibüler Eklem) Hastalıkları

Çene eklemi, alt çene kemiği ile şakak kemiğinin oluşturduğu eklemdir. Bu iki kemik arasında aşınmayı engelleyen, eklem hareketlerini kolaylaştıran kıkırdak bir yastıkçık vardır. Eklemi çevreleyen eklem kapsülü ve kemikleri bir arada tutan bağlar da eklem bütünlüğünü sağlar. Çene eklemi konuşma, çiğneme gibi fonksiyonları yerine getirir.

Çene eklem hastalıkları nelerdir?

• Çene kilitlenmesi, çene çıkıkları
• Travmalara bağlı kırıklar
• Çenenin doğuştan olan hastalıkları (Az ve eksik gelişmiş eklem yapılanması)
• Çenenin tümöral hastalıkları
• Çeneyi etkileyen romatizmal, iltihabı, nörolojik ve psikiyatrik hastalıklar
• Çenenin fonksiyon bozuklukları(Ağrılı çiğneme, kısıtlı ve kayarak açılma, ısırma ve koparmada zorluk

Çenenin sağlıklı çalışmasını bozan etkenler nelerdir?

• Sürekli tek tarafta çiğneme, diş sıkma, diş gıcırdatma
• Çene ve yüzü etkileyen kazalar (kırıklar, eklem bağlarında kopma), spor yaralanmaları
• Eklem ve çevresini etkileyen tümörler, sistemik hastalıklar (İltihaplı romatizma vb.)
• Uzun süren ve ağız açıklığını zorlayan diş tedavileri, anestezide çenenin aşırı zorlanması
• Kalem ve benzeri sert cisimleri ısırma, sakız çiğneme, parmak emme, tırnak yeme gibi alışkanlıklar
• Omuzların ve boynun aşırı öne eğilmesi (duruş bozuklukları)
• Omuzla çene arasında telefon tutmak
• Bazı psikolojik rahatsızlıklar
• Doğumsal eklem bozuklukları (eklemin tam gelişmemiş olması gibi)
• Dişlerin birbiriyle ilişkisini değiştirecek yükseklikte yapılan dolgu ve kaplamalar
• Keman çalınması (tutma şekli nedeniyle çeneye baskı) olarak sıralanabilir.

Çene eklem hastalıklarında belirtiler nelerdir?

• Kulak ağrısı, yanaklarda ağrı, çınlama, baş dönmesi
• Şakaklarda yoğunlaşan baş ağrısı, boyna yayılan ağrı
• Çenenin açılmasında zorluk, çene açılırken ses oluşması, çene kilitlenmesi
• Çene çıkıkları
• Ağız açılırken çenenin bir yana doğru kayarak açılması
• Isırma, lokma koparma ve çiğneme fonksiyonlarında bozulma
• Alt ve üst dişlerin kapanmasında bozukluk
• Dişlerde hassasiyet, aşınma, sallanma ve kırılma görülebilir.

Çene eklem hastalıklarında tanı nasıl konulur?
Hastaların büyük çoğunluğunda muayene ile tanı konabilir. Gerekli durumlarda normal grafiler, bilgisayarlı tomografi, MR (emar), eklem içini görüntüleyen endoskopik çalışmalar, sintigrafi veya PET yapılabilir.

Çene eklem hastalıklarında tedaviler nelerdir?
Tedavinin amacı hastanın ağrısını ortadan kaldırmak, normal çene fonksiyonlarını geri kazandırmaktır. Tedavi hastalığı oluşturan sebebe göre planlanır. Başarıdaki en önemli etken hastanın eğitilmesidir. Çiğneme alışkanlığının değiştirilmesi (çift taraflı çiğneme), diş sıkma, gıcırdatma problemi olan hastalarda gece plağı (splint) kullandırılması, ilaç tedavileri, diş problemlerinin giderilmesi, eklem ve çiğneme kaslarına yönelik fizik tedavi uygulamaları ve egzersizlerle hastaların çoğunda tedavi sağlanır. Ağrılı olgularda eklem içinin yıkanması (artrosentez) ağrıyı azaltır. Travma, tümör, alt çenenin şakak kemiğine kaynaşması (ankiloz) gibi durumlarda cerrahi tedavi uygulanır. Tedavinin gereğine göre, kulak burun boğaz, fizik tedavi, psikiyatri uzmanları ve diş hekimleri (çene cerrahları, ortodontistler) birlikte çalışırlar. Hastalar kendilerine verilen tıbbi tedaviyi (ilaçlar, splint, egzersizler) düzenli olarak uygulamalı, önerilen süre boyunca sert gıdalardan kaçınmalı, doktorunun belirttiği süre boyunca sulu ve yumuşak gıda yemeli, ağız ve diş sağlıklarına özen göstermelidirler.